Envanter, şirketlerin muhasebe takip tekniklerinden biridir ve üç farklı kategori üzerinden kurgulanır: ham madde ve bileşenler, devam eden işler ve mamuller.
Ham Madde ve Bileşenler: Üretimle uğraşan şirketler için ham madde ve bileşen takibi odak noktada yer alır. Üretim sürecinde bu ürünlerin depolanması ve saklanması gerekir. Aynı zamanda eksilen ham madde ve bileşenlerin takibi de esastır.
Devam Eden İşler: Toptan veya perakende satış yapan şirketler için bu kategori kullanılır. Satışı devam eden ürünlerin stok ve satış oranlı takibi yapılarak, yerlerine yenisini getirmek için döngü yaratılır.
Mamuller: Nihai ürünlerin takibi yapılır ve satışa hazır halde tutulur.
Envanter yönetimi, sahip olunan malların akışı için sürekli olarak sipariş verme, üretim, satış ve depolama üzerine kurulu bir döngü oluşturmaktır. Bu yönetimde temel amaç, şirketin sahip olduğu üretim ve satış materyallerini takip altında tutmaktır. Aynı zamanda satış odağının belirlenmesi, müşteri taleplerinin anlaşılması ve buna göre stok ürünlerine şekil verilmesi de envanter yönetiminin işlevleri arasında yer alır.
Envanter planlama ve yönetme işlemleri, şirketler için kritik öneme sahiptir. Bu takip, hem üretim temelli şirketlerin stok durumlarını ve ihtiyaçlarını hem de satış temelli şirketlerin hedef ve potansiyellerini kontrol altında tutar. Envanter yönetimi sayesinde:
Satış süreçlerinde ihtiyaç duyulan süreklilik sağlanır.
Potansiyel müşteriye hitap eden en çok tercih edilen ürünler tespit edilir.
Üretim odaklı şirketler için devam eden bir üretim zinciri yaratılır.
Envanter muhasebesi olarak da adlandırılan envanter yönetimi, şirketin tüm alacaklarını ve borçlarını tespit etmek, değerlendirmek, stok hesaplarını yapmak, mevcut ürünler ve ham maddeler üzerinden karşılaştırma yapmak gibi işlemleri kapsar. Perakende satış yapan daha küçük ölçekli şirketlerde ise envanter çıkarma işlemleri stok muhasebesi boyutunda ilerler. Ürünlerin depolama ve stok takibi yapılarak satışlarla eşleşmesi sağlanır ve yeni ürün temin edilmesi için süreklilik içeren bir sistem oluşturulur.
Şirketler, yapılarına uygun envanter yönetimi modelleri arasında tercih yapabilir. En yaygın dört model şunlardır:
Ekonomik Sipariş Miktarı (EOQ): Stok maliyetlerinde minimum sınırlar belirleyerek tasarruf odaklı bir envanter takibi sağlar.
Stok Üretim Miktarı: Ekonomik modele kıyasla daha hacimli bir envanter yönetimidir ve şirketin stok ihtiyaçlarının eksiksiz biçimde karşılanmasını hedefler.
ABC Analizi: Materyal ve ürünleri önem durumlarına ve maliyet hacimlerine göre sınıflara ayırarak gruplandırır.
Anında Yönetim (JIT Metodolojisi): Şirket stokunu sıfıra yakın şekilde kurgulamayı amaçlar. Ham madde veya satış ürünleri yalnızca ihtiyaç duyulduğunda sipariş edilir.
Envanter yönetimi şirketler açısından büyük önem taşır. Avantajları genel olarak şu şekildedir:
Maliyet Azaltma: Tasarruf odaklı politikalar için elverişlidir.
Zaman Yönetimi: Süreçlerin daha etkin yönetilmesini sağlar.
İş Yükü Azaltma: İş yükünü ve insan kaynaklı takip sorunlarını azaltır.
Satış Artışı: Satış artırma politikalarını destekler ve stok sorunlarını çözer.
Raporlama ve Arşivleme: Raporlama ve arşivleme süreçlerini kolaylaştırır.
Envanter stratejileri, stok takibi başta olmak üzere çeşitli kalemler için kritik önem taşır. Envanter yönetim stratejileri şunlardır:
İdeal depo yerleşim yerlerini tercih etmek.
Malzemelerin taşınması için nitelikli süreçler kurgulamak.
Envanter yönetimine ait ögeleri gruplara ayırmak.
Profesyonel envanter takibi yazılımlarını kullanmak.
Envanter yönetimi, hemen hemen her işletme için gereklidir. Düzenli şekilde stok takibi yapmak ve alacak, borç ilişkisi kurgulamak her seviyedeki işletmenin yönetim ihtiyacı listesinde yer alır. Küçük, orta ve büyük ölçekli işletmeler için farklı versiyonları bulunmakla beraber, envanter yönetimi neredeyse tüm işletmelerde yapılır.
Stok muhasebesi, işletmelerin üretim ve satış için ihtiyaç duyduğu ürünleri sürekli temin etmesini sağlayan muhasebeleştirme tekniğidir. Tedarikçi finansmanı ve işletme maliyesi gibi önemli kalemler için stok muhasebesi ile arşiv oluşturulur. Stok muhasebesi kendi içinde mamul, yarı mamul ve ham madde stoku olarak üçe ayrılır:
Ham Madde Stoku: Üretici firmalar için ihtiyaç materyallerinin teminini amaçlar.
Yarı Mamul Stoku: Yarı işlenmiş ürünlerin üretime dahil edilmesini kurgular.
Mamul Stoku: Satışa hazır ürünlerin takibi yapılır ve temin, maliyet dahil tüm detaylar süreklilik kazanır.
