Stok devir hızı, stokta yer alan ürünlerin ne kadar sürede satılıp yenilendiğini ifade eden bir parametredir. Stok, firmaların depolarında satışa hazır bir halde bulunan ürünlerin tamamıdır. Satış yapan firmalar için stoktaki ürünler oldukça önemlidir çünkü bu ürünler, firmaların ani olarak ortaya çıkabilecek ihtiyaçlarını karşılamasını sağlar.
Stok bulundurmak, firmalar için maliyetli bir yatırım aracıdır. Stok bulunduran firmalar, nakit bütçelerini stoklara bağlarlar. Bazı durumlarda satışlarda düşüşler oluşabilir ve bu durum stoklarda birikmelere sebep olabilir. Stoklardaki aşırı birikmenin durdurulması için üretim yavaşlatılabilir veya yeni satın alımlar durdurulabilir. Böylelikle stokların eritilmesine katkıda bulunulur.
Stok devir hızı nedir ve şirketler açısından neden önemlidir sorusu bu aşamada ortaya çıkar. Firmaların bulundurduğu stokların hızlı bir şekilde yenilenmesi, bahsedilen sorunların görülmesini önemli ölçüde azaltır. Stokların ne kadar sürede yenilendiğinin takip edilmesi oldukça önemlidir. Peki, stok takibi neden yapılmalıdır? Stok takibinin sunduğu avantajlar nelerdir?
Stok takibi, ürünlerin satış durumunun kontrol edilmesi ve stok analizinin yapılması olarak tanımlanabilir. Stok takibinin birçok açıdan firmalar için önemli olduğu söylenebilir. Her şeyden önce, takip ile ürünlerin nihai satışının gerçekleştiği zaman tahmin edilebilir.
Ürün stoğu bitmeden önce üretim için gerekli hammaddeler temin edilerek üretim gerçekleştirilmelidir. Eğer stok takibi yapılmazsa, hammadde temini için yeterli zaman kalmayabilir. Bu ise üretimlerde aksamalara neden olur.
Stok takibi firmalara birçok açıdan avantaj sağlar. Bu avantajlar şu şekilde özetlenebilir:
Stok Seviyeleri: İşletmelerin stok seviyelerini doğru ve sistemli bir şekilde değerlendirmelerine katkıda bulunur.
Müşteri Talepleri: Müşteri taleplerinin karşılanabilmesine destek olur. Stok takibi yapan firmalar, stok tükenmesi sorunlarını minimalize eder. Böylelikle müşteriler, istedikleri ürünleri zamanında satın alarak markaya aidiyet hisseder.
Finansal Süreçler: İşletmelerin finansal süreçlerini daha iyi takip etmelerine katkı sağlar. Özellikle stok maliyetleri hakkında daha güvenilir bilgiler elde edilebilir.
Üretim Süreci: Stok takibi sayesinde işletmeler, talepleri karşılayabilmek için üretimlerini tam zamanında yapar. Ayrıca üretim için gerekli hammaddeler zamanında temin edilebilir. Bu, üretim sürecinin daha pratik bir şekilde tamamlanmasını sağlar.
Performans Değerlendirme: İşletmelerin geçmiş performanslarını değerlendirmelerini mümkün kılar. Böylece gelecek stratejileri hakkında analizler yapılabilir.
Taleplerin Tahmini: Doğru ve sistemli stok takibi, müşteri taleplerinin tahmin edilmesini sağlar. Beklenmedik taleplerin artış gösterdiği dönemlerde işletmeler, bu talepleri karşılayacak stratejilere sahip olur.
Rekabet Gücü: Stok takibi, işletmelerin rekabet gücünü artırır. Bu nedenle stok takibinin belirli bir sistem içinde ve yenilikçi yöntemlerle yapılması önemlidir.
Stok devir hızı hesaplama belirli bir formül dahilinde gerçekleştirilir. Stok devir hızının hesaplanmasında şu formül kullanılır:
SDH=Belirli bir zaman aralıg˘ında satılan malın maliyeti (COGS)(Do¨nem bas¸ı stok+Do¨nem sonu stok)/2text{SDH} = frac{text{Belirli bir zaman aralığında satılan malın maliyeti (COGS)}}{(text{Dönem başı stok} + text{Dönem sonu stok}) / 2}Yıl içinde satılan ürünün maliyeti, dönem başındaki stoklar ve dönem sonundaki stokların ortalamasının alınması ve bu ortalamaya bölünmesi ile hesaplanır. Bu hesaplama sonucunda elde edilen rakam, firmanın süreç içinde kaç defa stok yenilediğini gösterir.
Bir örnekle açıklayalım:
Satılan ürünlerin maliyeti: 200.000 TL
Dönem başı stok: 20.000 TL
Dönem sonu stok: 40.000 TL
Bu verileri formüle yerleştirdiğimizde:
SDH=200.000(20.000+40.000)/2=6,66text{SDH} = frac{200.000}{(20.000 + 40.000) / 2} = 6,66Aynı verileri kullanarak ürünlerin bir yıl içinde stoklarda ortalama ne kadar kaldıklarını bulmak da mümkündür. Bunun için kullanılan formül şu şekildedir:
Ortalama stokta kalma su¨resi=360SDHtext{Ortalama stokta kalma süresi} = frac{360}{text{SDH}}Bu hesaplama ile bulduğumuz 6,66, ürünlerin bir yıl içinde stokta ne kadar kaldığını gösterir:
Ortalama stokta kalma su¨resi=3606,66≈54 gu¨ntext{Ortalama stokta kalma süresi} = frac{360}{6,66} approx 54 text{ gün}Bu formülden elde edilen sonuca göre, stoklar yaklaşık 54 günde bir yenilenir.
Stok devir hızının düşük olması, markalar açısından sıkıntılı bir durum olabilir. Stok devir hızının belirli aralıklarda tutulması önemlidir. Stok devir hızının düşük olması, bir markanın satışa yönelik çeşitli problemler yaşadığını ifade eder. Bu hızın artırılması için stratejiler geliştirilmelidir. Yüksek stok devir hızı, satış sürecinin başarılı yürütüldüğünü gösterir. Ancak sürekli yetersiz stokla çalışmak da sorunlara yol açabilir.
Stok devir hızının sektörlere göre farklılık gösterebileceğini belirtmek gerekir. 4 ila 6 arası bir stok devir hızı, ideal kabul edilir. Bu gösterge, stok yenileme oranıyla satışların dengeli olduğunu ifade eder. Marka stoksuz kalmaz ve elinde satılmamış mal bulunmaz.
Örneklerle açıklamak gerekirse: Yüksek maliyetli lüks, mobilya ve beyaz eşya sektörlerinde stok devir hızının 13 veya daha fazla olması sıkıntılıdır. Bu sektörlerde düşük stok devir hızı, yüksek kâr marjını destekler. Market sektöründe stok devir hızının yüksek olması normaldir. Hatta market sektöründe stok devir hızının 13 civarında olması olağandır.
Stok devir hızını iyileştirmek için çeşitli stratejiler geliştirilmelidir. Bu stratejiler şunlardır:
Doğru Hesaplama: Stok devir hızını doğru hesaplayın. Bu, stok devir hızını iyileştirmek için ne gibi önlemler almanız gerektiğine işaret eder. Ürünlerin son durumlarını sistemli bir şekilde takip edin. Hangi ürünlerin daha fazla satıldığına, hangi ürünlerde satış oranlarının düşük olduğuna bakın.
Yenilikçi Pazarlama: Doğru ve yenilikçi pazarlama yöntemleri, ürünlerinizi daha cazip hale getirebilir. Satışı düşük ürünleri cazip hale getirmek için sosyal medya platformları üzerinden satış stratejisi geliştirin. İçerik pazarlama, SEO ve ücretli reklamları kullanın.
Stoklama Stratejisi: Büyük miktarlarda stok yapmaktan kaçının. Sattığınız stoktan önce yeni stoklama yapın.
Fiyatlandırma ve Kampanyalar: Tek bir fiyatlandırma yapmaktan kaçının. Kampanyalar düzenleyin, ücretsiz kargo gibi alternatifler sunun. Bu stratejiler, ürünlerin hızlı satılmasına katkı sağlar.
Kargo Süreci: Hızlı ve sorunsuz bir kargo sistemi oluşturun. Bu, müşterilerin markaya olan güvenini artırır. Sevk irsaliyesi kullanarak ürünlerin başarılı bir şekilde nakliyesini sağlayın.
E-ihracat: Ürünlerinizi yeni bir pazarda satışa sunarak satışlarınızı artırın.
Bu stratejiler, marka prestijini artırmanın yanı sıra stoklarda bulunan ürünlerin hızlı bir şekilde satılmasına katkıda bulunur.
